Η διεθνής τραπεζική κρίση, χωρίς να έχει εξαφανιστεί, δεν θα είχε καταλυτικές συνέπειες στην ελληνική οικονομία αν το κράτος δεν δημιουργούσε συνεχώς μεγαλύτερα ελλείμματα. Ακόμη και το άλλο έλλειμμα, στο εξωτερικό ισοζύγιο, κινείται από το πρωτογενές έλλειμμα του κράτους. Δείτε το κράτος ως μια επιχείρηση, που από το 1979 μέχρι σήμερα δεν κατόρθωσε ποτέ να πουλήσει περισσότερα από όσα δανείζεται. Για όσο διάστημα η πολιτική μας τάξη, η οποία προσλαμβάνει, διορίζει, ελέγχει και αμείβει τους διαχειριστές της απέραντης και σπάταλης κρατικής μηχανής, συνεχίσει να λειτουργεί το κράτος με τα ίδια μυαλά, η χώρα θα πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο.
Στην ομάδα Σαμαρά, στα κόμματα της «αριστεράς», σε ομόκεντρες ομάδες του ΠΑΣΟΚ παραδοξολογούν λέγοντας ότι το κράτος δεν έχει έσοδα επειδή μειώνει τις δαπάνες του. Με δύο λόγια, τα κόμματα υποστηρίζουν πως οι κρατικές δαπάνες είναι ανελαστικές. Ακούγεται «λογικό» αν σκεφτεί κανείς ότι το κράτος συντηρεί τους πολιτικούς και τα κολλητάρια τους.
Η ερμηνεία αυτή είναι, προφανώς, εσφαλμένη. Εξηγούμαι: Η διεθνής κρίση εμπιστοσύνης διέλυσε τα κυκλώματα χρηματοοικονομικής ευφορίας. Η περίοδος του εύκολου και φθηνού χρήματος τελείωσε. Απότομα και χωρίς περιστροφές. Το ελληνικό και το ευρωπαϊκό πιστωτικό σύστημα έχασαν την εύκολη πρόσβασή τους στα διεθνή κεφάλαια. Τα κράτη εγγυήθηκαν τον ισολογισμό των τραπεζών, αντιλαμβανόμενα ότι στην αντίθετη περίπτωση θα έπρεπε να ρευστοποιηθούν οι επενδύσεις με τις οποίες συγκροτούν οι τράπεζες τα ελάχιστα κεφάλαιά τους.
Πρακτικώς, δηλαδή, τα ομόλογα των ιδίων των κρατών. Αν αυτά επωλούντο μαζικά, το σύστημα θα είχε οριστικά καταρρεύσει. Αλλωστε, τα κράτη αποτελούν τον πραγματικό και ακροτελεύτιο εγγυητή της αξίας του νομίσματος. Επομένως, με όσες (και είναι πολλές!) αδυναμίες μπορεί να εντοπίσει κανείς, οι κρατικές οντότητες έκαναν σωστά τη δουλειά τους. Τόσο στην πλευρά των κρατών που χρωστούν, Αμερική και Ευρώπη, όσο και σε εκείνη που αγοράζει (Κίνα και Ανερχόμενοι).
Στη νέα αυτή διεθνή ισορροπία, η ποιότητα όσων έχουν εκδώσει χρεόγραφα μπήκε υπό νέο, αυστηρότερο, έλεγχο. Από τον πρωθυπουργό μέχρι και τον τελευταίο βουλευτή, όλοι έχουν χρησιμοποιήσει το ίδιο επικριτικό επιχείρημα σε βάρος των οίκων αξιολόγησης. Λίγο πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, μεταξύ άνοιξης και φθινοπώρου 2008, βαθμολογούσαν με άριστα σύνθετα χρηματοοικονομικά εργαλεία και τους εκδότες τους, που αποδείχθηκε ότι ήταν «κέλυφος κενό» είτε «μηχανισμοί απόκρυψης πραγματικών κινδύνων».
Θα ήταν σωστό εμείς, εδώ στην Ελλάδα, να είμαστε προσεκτικότεροι στην εντατική χρήση αυτού του, εκ των πραγμάτων ορθού, επιχειρήματος. Το χρέος του ελληνικού κράτους, όπως και εκείνο που κυκλοφόρησαν οι ελληνικές τράπεζες, πήρε εξαιρετικά «καλούς βαθμούς». Από τους ίδιους οίκους και με τα ίδια κριτήρια.
Αν οι Standard & Poor, Moody και Firch δεν έβαζαν «καλό βαθμό» στα ελληνικά ομόλογα, οι Ελληνες πολιτικοί δεν θα είχαν δανειστεί τόσα χρήματα, οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν θα είχαν βρει διαθέσιμα δάνεια, οι Ελληνες καταναλωτές θα πρόσεχαν τις κάρτες τους και η αγορά ακινήτων δεν θα γκρέμιζε το ένα μετά το άλλο τα ρεκόρ υπεραξίας. Χωρίς το «λάθος» αυτό, στις εκτιμήσεις των τρισκατάρατων «οίκων», η Ελλάδα δεν θα είχε βρει, μετά το 1998, τα κεφάλαια που τροφοδότησαν τη, μεταπολεμικώς, δεύτερη πιο μακρά περίοδο συνεχούς ανάπτυξης.
Οσο ταχύτερα εξοικειωθούμε με αυτή τη σκέψη τόσο ευκολότερα θα κατανοήσουμε το απαραίτητο συμπλήρωμά της. Η «σοβαρή αμέλεια» των οίκων οφείλεται τόσο στην προχειρότητα των μελετητικών μηχανισμών τους όσο και στην παρότρυνση των μεγάλων πελατών τους, όπως είναι οι επενδυτικοί τραπεζικοί οίκοι.
Οι πρώτοι έκαναν την «αγαθή» υπόθεση εργασίας ότι η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα μοιάζει, αν όχι σε όλα, σίγουρα στα βασικά, με τα ισχύοντα στα άλλα μεγάλα κράτη. Οι δεύτεροι ενίσχυσαν με το άλλο χέρι τα συμφέροντα των τόσο καλών πελατών τους, όπως ήταν η ελληνική κυβέρνηση.
Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι οι ίδιοι οίκοι ενεργούν και ως σύμβουλοι. Στις αποκρατικοποιήσεις, στην έκδοση νέων χρεογράφων, στην αναδιοργάνωση του παλαιού μας χρέους. Αλλά και ως σύμβουλοι των μεγάλων μας τραπεζών. Και ως σύμβουλοι των μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων. Αλλά και των άλλων ιδιωτικών εταιρειών.
Πίσω όμως από όλα αυτά, ο ακρογωνιαίος λίθος επί του οποίου στηρίχθηκε ο συγκλονιστικός δανεισμός της Ελληνικής Δημοκρατίας ήταν η ένταξή μας στην Ευρωζώνη. Η οποία ξεκίνησε με την υποτίμηση του 1998. Οι διεθνείς αγορές κεφαλαίου, από τις οποίες δανειστήκαμε 230 δισ. ευρώ από τότε, δηλαδή σε 14 χρόνια, θεώρησαν ότι το ελληνικό χρέος είναι τόσο καλό όσο και το νόμισμα στο οποίο εκδίδεται.
Δεν έκαναν κάτι παράλογο. Ο ίδιος κανόνας ίσχυσε, πρακτικώς, για όλα τα κράτη της ενιαίας νομισματικής ζώνης. Οι αγορές υπέθεσαν ότι στην απευκταία περίπτωση σημαντικού προβλήματος, ο κεντρικός εγγυητής της Ζώνης του Ευρώ, η Γερμανία, θα πάρει πάνω της τα χρέη σε ευρώ. Οι αγορές, μετά τον Ιανουάριο 2010, γνωρίζουν ότι έκαναν λάθος. Οι Γερμανοί επίσης κατάλαβαν ότι ξεκίνησαν κάτι χωρίς να είναι έτοιμοι να ξεπεράσουν τους φιλήσυχους εγωισμούς τους. Οι Ελληνες απλώς ζήσαμε το όνειρο. Για να ξυπνήσουμε σε έναν κόσμο στον οποίο, πολύ απλά, «λεφτά δεν υπάρχουν»!
ΠΗΓΗhttp://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_2_19/05/2011_1295233
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου