Περιμένοντας λευκός καπνός να βγει από την καμινάδα του Γιούστους Λίπσιους στις Βρυξέλλες, περιμένοντας τους ευρωπαίους ηγέτες να καταλήξουν σε μια συμφωνία που, αν δεν πετύχει το θαύμα, θα αποτρέψει τουλάχιστον μια άμεση καταστροφή, το ερώτημα στα χείλη όλων ήταν: θα καταφέρει τελικά η Ευρώπη να δώσει λύση στην κρίση;
Ποια λύση; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό προϋποθέτει ότι έχουμε απαντήσει σε ένα άλλο, προγενέστερο ερώτημα: «Ποια κρίση;».
Ποια κρίση πρέπει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη; Ποια είναι, δηλαδή, η αληθινή αιτία των προβλημάτων που απειλούν σήμερα την ίδια της την υπόσταση; Η ορθόδοξη απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι πως η κρίση είναι συνέπεια μιας δημοσιονομικής αμαρτίας. Που πρέπει να τιμωρηθεί. Και να μην επαναληφθεί. Πως όλα τα προκάλεσε η ασωτία των αμαρτωλών που παραβίασαν τους δημοσιονομικούς κανόνες και απέκτησαν ελλείμματα και χρέη. Και πως, συνεπώς, αρκεί να γίνουν οι κανόνες αυστηρότεροι, ο έλεγχος αποτελεσματικότερος και οι τιμωρίες βαρύτερες - και όλα θα διορθωθούν.
Η Ευρώπη - όπως εξηγούσε προχθές ένας φωτισμένος οικονομολόγος σε μια ενδιαφέρουσα ημερίδα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ - παραμένει αιχμάλωτη της θεωρίας του «σάπιου μήλου». Πως δηλαδή στο ευρωκαλάθι υπήρχε ένα σάπιο μήλο: η Ελλάδα η οποία, όπως επανέλαβε χθες ο Σαρκοζί, «δεν ήταν έτοιμη» για το ευρώ, δεν έπρεπε να γίνει δεκτή στο κλαμπ. Κι έπειτα, αυτό το ένα σάπιο μήλο χάλασε και τα διπλανά του και η αρρώστια μεταδόθηκε σε όλο το καλάθι. Το οποίο τώρα πρέπει να σωθεί είτε πετώντας έξω όποια μήλα σάπισαν είτε θεραπεύοντάς τα με ενέσεις λιτότητας. Και μόνο αν η θεραπεία ολοκληρωθεί και δοθούν διαβεβαιώσεις ότι ποτέ ξανά δεν θα επιτρέψει ο κηπουρός σε σάπια μήλα να παραμείνουν στο καλάθι - αν, δηλαδή, δημιουργηθεί μια «ένωση σταθερότητας», με μηχανισμούς αυτόματης τιμωρίας και έξωσης των δημοσιονομικά αμαρτωλών - μόνο τότε η εμπιστοσύνη των αγορών θα επιστρέψει και η κρίση θα ξεπεραστεί.
Αλλά αν όσα τώρα προτείνονται - τα αυστηρά όρια ελλείμματος και χρέους και η αυτόματη τιμωρία της υπέρβασής τους - ίσχυαν πριν από το 2008, πριν από την κρίση, δύο τουλάχιστον χώρες που σήμερα βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα, η Ισπανία και η Ιρλανδία, θα περνούσαν μετ' επαίνων το δημοσιονομικό τεστ, ενώ χώρες που τώρα είναι οι υπέρμαχοι της αρετής, η Γαλλία, η Αυστρία και η ίδια η Γερμανία, θα περνούσαν από τον πάγκο της τιμωρίας. Γιατί, λοιπόν, οι υποδειγματικά ενάρετες δημοσιονομικά Ισπανία και Ιρλανδία τιμωρούνται; Και γιατί η δημοσιονομικά αμαρτωλή, στο παρελθόν, Γερμανία χαίρει σήμερα της εμπιστοσύνης των αγορών; Προφανώς επειδή ο υπερδανεισμός, η υπερχρέωση δεν είναι οι αιτίες αλλά το σύμπτωμα της κρίσης. Το είδωλο στον καθρέφτη μιας δυναμικής που αναπτύχθηκε τα προηγούμενα δέκα χρόνια στην ευρωζώνη και έκανε τις αποκλίσεις σε παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα Βορρά και Νότου όλο και μεγαλύτερες, τις αποκλίσεις ανάμεσα στα εμπορικά πλεονάσματα του Βορρά και τα εμπορικά ελλείμματα του Νότου όλο και δραματικότερες και καταδίκαζε τις χώρες με διευρυνόμενο εμπορικό έλλειμμα να δανείζονται για να καλύψουν ένα έλλειμμα που δεν μπορούσαν πια να διορθώσουν νομισματικά.
Αν αυτή η ανάγνωση των αιτιών της κρίσης είναι σωστή, τότε είναι φανερό ότι η πίεση στις χώρες της περιφέρειας για εσωτερική υποτίμηση και λιτότητα - ενόσω τα εμπορικά πλεονάσματα του πυρήνα της ζώνης παραμένουν ανέπαφα - και η θέσπιση κανόνων διαρκούς λιτότητας δεν οδηγούν σε υπέρβαση της κρίσης. Οδηγούν σε διάλυση της ευρωζώνης.
Γιατί δεν ήταν το ή τα σάπια μήλα που μόλυναν ένα ωραίο καλάθι. Ηταν το καλάθι το ίδιο προβληματικό και χρειάζεται διόρθωση: μια μεταρρύθμιση της ένωσης που να προαγάγει την οικονομική σύγκλιση, την ανάπτυξη, την αλληλεγγύη. Που να προσφέρει σε μια ημιτελή νομισματική ένωση τους θεσμούς κοινής οικονομικής διακυβέρνησης και διαχείρισης κρίσεων που της έλειπαν. Και στο μεταξύ, ώσπου να διορθωθεί το καλάθι, που θα πάρει χρόνο, χρειάζεται μια άμεση πυροσβεστική παρέμβαση ρευστότητας και μια αναπτυξιακή ώθηση ώστε να ανακοπεί η φυγή των κεφαλαίων.
Μοιάζει απλή λύση. Αλλά δεν ήρθε, φαίνεται, ακόμη η ώρα της
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου